Vả lại chạy theo đuôi tình ái mãi thì đâu học hành gì được. Cũng có những bạn trai thân thể phụ nhược ưa cảnh sống ao tù. Verlaine trong 15 phút họ thấy muốn thoát tục.
Họ là thứ người dễ cho. Trong trận giặc với xác thịt ta làm cho mình sống hoàn toàn tự do, thứ tự do của tâm hồn, thứ tự do của người không buộc trói trong bản năng tính dục. Ta hãy lợi dụng nó để hướng thượng, làm cho lòng ta thoáng đạt, đời ta có nhiều diễn cảnh.
Sự cởi mở được kiểm soát khôn ngoan giúp thanh niên không chủ quan phán đoán người khác phái cách phiếm diện, khỏi những ảo tưởng nhờ quan sát ngay mặt cách thực tế. Họ chưa gặp những gay cấn rơi lụy kiểu Musset, Georgges Sand để viết lòng ra bằng máu lệ đâu. Vì hiểu như vậy, người ta không còn ngạc nhiên sao trong xã hội, đ àn ông vụn trộm ái tình hơn đ àn bà, có vợ chính thức mà vẫn đi nhà điếm, có nhiều vợ lẽ công khai.
Khi nghiên cứu về phát triển cơ thể bạn trai, ta thấy tiến trình của sự phát triển không đồng đều. Họ phải tự nuôi sống, phát triển các tài năng tinh thần, rèn luyện nhân cách và chọn một nghề hợp sở năng, sở khiếu của họ. Còn các cơ hội gặp gỡ khả nghi dĩ nhiên không nên có: lửa gần rơm không trầy thì trụa.
Khi nào mà nhà hữu trách xử cứng rắn, họ đâm ra bất mãn, nói xã hội bất công. Thường là kẻ có dáng điệu cô gái nhà lành, ăn nói nhão nhẹt và bằng giọng chim oanh. Có khi cũng sắc xảo biết:
Về già thì lòng họ teo héo lại. Thời đại ta có nhiều bạn trai phụ nhược lắm. Đó là chưa nói đến bí quyết mua ái tình bằng tiền bạc, bằng những bút máy có khắc tên người yêu, bằng khăn mũi, bằng ví da.
Nhưng lý tưởng chân chính hiểu là ý lực đẹp nhất mà bạn đeo đuổi và đem ích lợi cho bạn và tha nhân. Họ không đấu lý đến nơi đến chốn đâu vì họ không có chủ ý tìm chân lý. Tôi vui mừng khi lòng bạn dệt nhiều bích mộng.
Phải nhận thức lẽ huyền diệu nầy của Tạo hóa, người ta mới hiểu được tại sao người bạn trai, người bạn gái có thể xác, tâm hồn mang nhiều điểm khác nhau mà tự nhiên đến tuổi dậy thì, có xu hướng sống hợp nhất nhau. Sự bạc đãi lên mặt của một cô gái ỷ mình học cao, trẻ đẹp, giàu sang có thể bị lòng tự trọng nầy trừng trị đến khốc hại. Ta chỉ muốn những con người vâng vâng, dạ dạ để ta dễ thao túng các ý riêng của mình thì ở tương lai ai gánh vác cơ đồ.
Bạn có thấy cuộc đời bạn trai niên thiếu là một tràng mộng xuân không? Đừng ai hỏi đời sống nội tâm. Tự do cá nhân ăn nói, xê dịch của họ bị giam lại như nhốt tù. Thí dụ tôi dẫn ra đây nói lêntính vô tư cao cả của bạn trai.
Phần đông bạn trai quảng đại. Đại khái giáo sư nói hồi 17 tuổi có lần giáo sư mặc đồ lớn, tay cầm gậy, đi huênh hoang ngoài đường, tự khoái vì tự cho mình là một chi chi đó. Mà thưa bạn, ở đời cái gì lôi vật khác thì vật khác ấy phải bị chi phối không? người ta hay nói đ àn ông là phái mạnh nhưng dưới góc cạnh ái tình tôi thấy đ àn ông bị chi phối nên thỉnh thoảng tôi gọi đ àn ông là phái yếu.