Họ đang ăn mà nghe thứ thư nầy, thì lu láo cho rồi bữa để đọc. Hướng họ về sự khao khát của những siêu nhiên, giúp tâm hồn họ hướng thượng cho đến khi họ bước vào ngã ba cuộc đời. Không có nó là hỏng hết cuộc đời và gây hại cho muôn họ.
Người ta nói không có bài học nào bằng bài học kinh nghiệm. Bởi lý tưởng trần gian ai cũng tốt, bởi chưa đủ tự chủ để chế ngự tâm hồn, bạn trai nhiều kẻ ưa than thân trách phận. Nhưng phải khai thác bản năng hướng xã sẵn có trong mình để mình ngày một thành người hợp xã.
Còn bạn trai ít phân biệt được vấn đề nào thuộc tình cảm, thuộc lý trí, cách chung thì hay lười biếng khi phải nhớ. Nhiều bạn trai bị thất vọng đến tự kiêu vì những mộng xây dựng quá chủ quan không được thành tựu. Họ học đứng chót, họ làm mích lòng thầy, họ phạm lỗi gì đó họ sầu muộn thắm thía.
Lương tâm người không trong sạch cũng bị tội dâm moi mổ như vậy. Đây hai gương Têrêsa lúc chôn vùi đời xuân trẻ của mình trong Tu viện kín tự xưng là linh hồn nhỏ bé mà bây giờ ai cũng biết tiếng vì đã thành đại thánh. Chừng nào thất bại ngã ngửa họ kêu trời la lỡ, là tại, là số phận, cơ thời.
Ơû thời nầy mấy tiếng tự do, dân chủ cũ như trái đất mà tôi thấy có nhiều cơ quan giáo dục, người ta còn dùng lối giáo dục độc tài mà tôi gọi là lối giáo dục Tập vật như người ta luyện khỉ múa lân. Chắc bạn để ý nhiều cháu trai trong gia đình cho sự ngủ là một sự sung sướng. Và bạn ngạc nhiên ư? Không có gì lạ cả.
Nhưng tại từ bản tính tự nhiên, họ có bẩm phú tỏ ra mình có quyền. Họ với đầu óc sáp ông, thấy một hai khía cạnh nào đó cho là đã tìm hiểu đến nơi đến chốn. Người dân Việt hát: Ớt nào là ớt chẳng cay, Gái nào là gái chẳng hay ghen chồng.
Họ không thể đáng quý phục được nếu bạn trai ăn mặc đúng thời trang mà nghèo nàn đứctính , ngu đần, lười biếng, đến đỗi sự nghiệp ở tương lai mờ mịt. Họ còn sống nhiều bằng bản năng, hễ gặp trở ngại thì tức động, thay đổi. Sự bạc đãi lên mặt của một cô gái ỷ mình học cao, trẻ đẹp, giàu sang có thể bị lòng tự trọng nầy trừng trị đến khốc hại.
Nền giáo dục hiện giờ thì thiếu đủ chuyện. Vì lẽ đó người ta thấy sự tâm giao thạnh hành trong giới đầu xanh nhất ở những tổ chức mà bạn hay bạn gái lưu trú. Rồi chạy xuống nhà bếp coi còn cơm không, nói, ra chuồng heo coi heo nái ma ní đẻ mấy con, nói.
Sao lại thích một thứ tình yêu háo sắc, ích kỷ thoát thoai bởi một quả tim hì hợm. Nhiều cái éo le thắc mắc mà tuổi trẻ của họ cho là không thể trình bày với ai, họ lồng khuôn trong văn thơ. Tôi không hiểu kỳ cục là tội lỗi đâu, mà hiểu là dị thường kiểu con nít.
Nhưng để được sáng tỏ hơn về nội tâm của bạn trai và để các nhận xét tâm lý trong các phần trước được có giá trị giáo dục, tôi viết thêm chương sau. Bầu cũng như bí có bông. Điều khổ nhất cho họ là đã mất lòng tín cẩn ở rất nhiều người.