Như vậy, các yếu tố giả tưởng sẽ không còn là những quân tốt di chuyển máy móc trên bàn cờ. Có nhiều công cụ giúp mắt không dừng lâu ở một chỗ. Giả sử bạn là một triết gia đang băn khoăn với một trong những câu hỏi đơn giản của con trẻ như nói ở trên, bạn sẽ trả lời thế nào?
Cuốn theo chiều gió và Chiến tranh và hoà bình là hai cuốn tiểu thuyết cùng viết về chiến tranh, nhưng giữa chúng không có nhiều nét tương đồng. Một tác giả có tài sẽ không gây ra lỗi như thế. Các quy tắc mà chúng ta bàn luận từ đầu tới giờ liên quan đến việc tác giả viết thế nào cho dễ hiểu và độc giả đọc thế nào là hiệu quả.
Ai cũng đã ít nhiều dùng các từ lý thuyết và thực hành, nhưng chưa hẳn tất cả đều hiểu hết ý nghĩa của chúng. Bạn biết được nhiều điều về cuốn sách sau khi chỉ dành cho nó vài phút, nhiều nhất là một tiếng. Có thể tác giả đang cố diễn giải cho bạn thấy những giả định của mình, hoặc hướng bạn tự tìm kiếm những giả định đó.
Nhưng dù thông tin có được sắp xếp lại hay không thì bản thân bên trong tài liệu phải ngầm chứa một câu chuyện. Các tác phẩm viết theo kiểu này có thể là các công trình có tính trang trọng và khó đọc như các tác phẩm của Kant hay các bài luận triết học thông thường. Nhưng điều này không làm mất đi tính thực hành trong cuốn sách của Kant.
Người ta nhận ra rằng có khả năng đọc to không có nghĩa là có khả năng đọc thầm. Ai trong đời cũng từng một lần nỗ lực đọc một cuốn sách khó những mong được nó khai sáng nhưng không thành. Điểm dễ nhận thấy của một triết gia tài năng là họ có thể làm nổi bật những điều này hơn các nhà văn.
Ví dụ tiêu biểu nhất là cuốn Kinh Thánh. Đôi khi chúng ta phải đọc, lấy thông tin để hiểu, để xem người khác phân tích thực tế như thế nào. Tác giả có thể giúp bạn giải quyết vấn đề mà không cần phải có dụng ý từ trước.
Mọi thói quen đọc sách thông thường của chúng ta đều đi ngược lại điều này. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần nhớ rằng sử gia phải luôn dựng nên một cái gì đó. Bạn không thể nhìn thấy, chạm vào hay tưởng tượng ra khía cạnh chung chung đó.
Như vậy, không có tác phẩm nào khác viết về đề tài này để chúng ta có thể đối chứng với tác phẩm của Thucydides. Độc giả thường cho rằng những câu quan trọng là những câu đòi hỏi phải nỗ lực mới phân tích được vì nhìn qua chúng có vẻ không dễ hiểu. Khi áp dụng các quy tắc chúng tôi đã nêu, chúng sẽ không còn ngoài tầm nữa.
Sách khoa học quan trọng vì chúng chạm đến phần lý trí, nhận thức của con người. Đây là hình thức đọc phức tạp nhất và có hệ thống nhất trong tất cả các cấp độ. Nhưng hầu hết những điều đã nói về việc đọc phân tích đều có thể áp dụng vào đọc đồng chủ đề với một số sửa đổi nhất định cho phù hợp sẽ được trình bày trong chương cuối cuốn sách này.
Với sự trợ giúp của Syntopicon, hướng giải quyết sẽ khác hẳn. Chúng ta có thể không thấy lo nếu 1. Tri thức hay kiến thức có thể được sử dụng theo nhiều cách, không chỉ để chế ngự thiên nhiên hay sáng chế ra máy móc, những công cụ hữu dụng, mà còn để định hướng phẩm cách và điều chỉnh hoạt động của con người trong nhiều lĩnh vực khác nhau.