Có một điều đáng ngạc nhiên là rất nhiều người chẳng bao giờ ngó đến mục lục trừ phi họ phải tìm một phần nào đó, trong khi tác giả đã phải dành nhiều thời gian để xây dựng phần này rất công phu. Các nhân vật ra khỏi phạm vi cuốn sách thì không tồn tại nữa và mọi tưởng tượng của bạn về điều gì đã xảy đến với các nhân vật trước mở đầu và sau kết thúc của câu chuyện chỉ là vô nghĩa. Chúng tôi không muốn áp đặt tên các sách hoặc nhóm sách tốt cho bạn.
Ở đây, chúng ta đang giả thiết về những vấn đề có thật, tức là động vật và con người là có thật. Nhưng ngay cả khi độc giả không bị thuyết phục thì ý định và nỗ lực của tác giả cũng cần được trân trọng. Kinh nghiệm chung là loại có ở tất cả mọi người.
Hãy quay trở về tình huống cơ bản mà chúng ta đã từng đề cập đến. Họ tin rằng chỉ có những cuốn sách khoa học và triết học mới thoả mãn được các tiêu chí đặt ra. Những đoạn đối thoại của họ cứ đều đều, buồn tẻ và hầu như không thể đọc được.
Đọc kịch của Shaw mà không đọc phần tựa tức là bạn đã quay lưng lại với phao cứu trợ giúp bạn hiểu nội dung tác phẩm. Nhưng ngay cả khi con người ngày nay không còn lo lắng về nguy cơ một cuốn chiến tranh nguyên tử hay hạt nhân sắp xảy ra, thì vẫn có nhu cầu đọc cuốn sách lý thuyết này hay một cuốn khác tương tự. Thế rồi, sau bao ngày lênh đênh trên biển, anh cũng tìm về được quê hương, tiếp tục vượt qua bao thử thách để những người thân yêu nhận ra anh đồng thời một mình chống lại những kẻ cầu hôn vợ anh và bảo vệ bản thân khi tiêu diệt lũ người đó.
Nhưng sức mạnh khiến ta tiếp tục hành động từ những kích thích ấy lại rất hạn chế. Yêu cầu đối với người đọc rất cao ngay cả khi bản thân những tài liệu họ đọc khá dễ hiểu. Vì toán học là một ngôn ngữ nên nó có vốn từ riêng, ngữ pháp riêng.
Ở đây, chúng tôi chưa bàn luận về đọc đồng chủ đề - đọc nhiều cuốn sách về cùng một chủ đề - mà chúng tôi muốn đề cập tới sự cần thiết phải đọc thêm các cuốn sách khác như những phương tiện hỗ trợ bên ngoài trong quá trình đọc một tác phẩm cụ thể. Ví dụ, bạn phải biết mình đang đọc thể loại sách có nội dung hư cấu (như tiểu thuyết, sử thi, thơ trữ tình…), hay một tác phẩm có tính chất mô tả về lĩnh vực nào đó. Nếu có một chi tiết đúng và các yếu tố khác có giá trị (tức là giả thiết), chúng ta sẽ chứng minh được điều gì đó là đúng, gọi là kết luận.
Tuy nhiên như chúng tôi đã lưu ý, đây không phải là chính kiến của Plato vì nó hiếm khi được nêu lên rõ ràng trong các tác phẩm của ông. Đó cũng là cách sắp xếp dễ nhất và nhờ nó mà công việc biên soạn bách khoa toàn thư đã đạt được rất nhiều bước tiến lớn. Đa phần các bài thơ hay đều rất phức tạp và bao hàm trong nó cả ý nghĩa về mặt ngôn ngữ và tư duy.
Ví dụ, thi sĩ phải dùng trí tưởng tượng để làm thơ, nhưng người đọc không cần phải tưởng tượng để đọc bài thơ đó. Vì thế, có thể bạn phải thừa nhận một nguyên nhân khởi phát nào đó mà bản thân nó không có nguyên nhân. Đó phải là một câu chuyện tả thực, nhưng không thất thiết phải miêu tả hiện thực cuộc sống, xã hội theo phương pháp thí nghiệm hay nghiên cứu.
Tuy nhiên, sự lý tưởng ở đây cũng chỉ là tương đối. Người ta không thể đọc hoàn toàn thụ động, nghĩa là đọc mà mắt không di chuyển, và đầu óc thì mơ màng. Nó trượt khỏi tay bạn mỗi khi bạn nghĩ đã nắm được vấn đề rồi.
Người đọc có thể dễ dàng tìm ra mục đích đó là gì. Vấn đề là yếu tố nào được nhấn mạnh hơn. Nhưng ngay cả khi chúng tôi đã hiểu đúng ý bạn thì vẫn còn hai sự lựa chọn: chúng tôi có thể đồng ý hoặc không đồng ý.