Đồng thời, giáo sư I. Ta chỉ nên sử dụng để xoá bỏ những mâu thuẫn về những điều là sự thật hiển nhiên. Cuối cùng, chúng càng lúc càng ít tác dụng cho đến khi không còn gì nữa.
Vì thế, một điều rất quan trọng với bạn là không chỉ đọc tốt, bạn còn phải xác định được sách nào giúp nâng cao khả năng đọc của mình. Ví dụ, Darwin không có những hiểu biết về di truyền học nên ông đã bỏ qua bộ máy di truyền trong cuốn Nguồn gốc các loài. Đây là một vấn đề rất quan trọng.
Bạn không thể xem xét các thuật ngữ, nhận định và lập luận nếu không thấu suốt về mặt ngôn ngữ. Các bài báo ngắn chủ yếu thường cung cấp thông tin nên bạn không cần phải suy nghĩ nhiều. Điểm khác ở chỗ từ điển thường khiến người đọc có cảm giác vừa đọc vừa chơi.
Để giải nghĩa một tác phẩm giả tưởng, độc giả cũng phải thực hiện bước cuối cùng tương tự như vậy. Bạn không cần lo phải học cả 15 hay nhiều hơn thế các quy tắc mới về đọc sách văn học giả tưởng và thơ ca, vì giữa hai loại quy tắc này có mối liên hệ rất dễ nhận ra. Bạn không nhất thiết phải hiểu về lập luận như một nhà logic học.
Nếu bạn chọn đọc một cuốn sách trên tầm hiểu biết của mình - một cuốn sách có thể dạy bạn nhiều điều thì bạn đã tiến được một bước dài. Dù thế nào, việc tìm hiểu cách tác giả tiếp cận vấn đề vẫn rất có ích đối với các độc giả. Bên cạnh đó, có những bài thơ thoạt trông rất đơn giản nhưng thật ra lại ẩn chứa trong nó hàm ý rộng lớn, phức tạp.
Rõ ràng không phải vấn đề gì cũng chứng minh hay định nghĩa được. Nhưng với người biết cách đọc, họ sẽ thực hiện dàn ý đó như một thói quen tự nhiên và dễ dàng. Nói cùng chủ đề nghĩa là gì? Nếu chủ đề là về một giai đoạn hoặc một sự kiện lịch sử thì khá rõ ràng, nhưng nếu về lĩnh vực khác thì còn nhiều điều phải nói.
Nếu toàn bộ một cuốn sách là ngữ cảnh cho từng phần của nó, thì những cuốn sách liên quan sẽ mang đến một ngữ cảnh lớn hơn giúp bạn cảm thụ được cuốn sách bạn đang đọc. Bạn không thể hiểu một cuốn sách nếu bạn không đọc theo kiểu phân tích. Nếu bạn lập một danh sách gồm hai cột - một cột ghi các từ quan trọng và cột kia ghi các nghĩa quan trọng của những từ đó, bạn sẽ thấy mối liên hệ giữa từ vựng và thuật ngữ.
Nhưng như vậy không có nghĩa là mọi vấn đề đều đã xong. Thu thập thêm thông tin chính là học hỏi. Tất nhiên, đọc phân tích cũng mang tính chủ động, nhưng khi đọc phân tích, bạn đã tự đặt mình vào mối quan hệ giữa trò với thầy.
Đây là cách đọc những cuốn sách thách thức khả năng hiểu rõ vấn đề của bạn. Khi đã có kinh nghiệm trong việc thống nhất thuật ngữ với tác giả, bạn sẽ có khả năng tự kiểm tra xem mình có thành công hay không. Trẻ có thể dễ dàng đọc các biển báo trên đường, lời chú thích trên các bức tranh, điền vào các biểu mẫu đơn giản… Giai đoạn đọc sơ cấp thứ tư và cũng là cuối cùng có thể đạt được vào cuối cấp tiểu học, hay trung học cơ sở.
Ngược lại, bạn phải đọc chủ động, tức là phải thực hiện tất cả các bước đọc phân tích mà chúng tôi đã nêu. Về câu hỏi thứ nhất (Cuốn sách viết về cái gì?), mọi cuốn sách lịch sử đều chỉ nói đến một chủ đề cụ thể và giới hạn trong khi độc giả thường không bỏ công tìm xem chủ đề đó là gì. ĐỌC MỘT CÁCH NGẪU NHIÊN MỘT HOẶC HAI ĐOẠN, THẬM CHÍ VÀI TRANG LIÊN TỤC, NHƯNG KHÔNG BAO GIỜ NHIỀU HƠN THẾ