Nó không phải là một trò chơi. Họ đem tình yếu ấy hiến cho Thượng đế và nhân loại: thế là họ đi tu, tu vì tận hiến, vì muốn hy sinh, giúp ích chớ không vì trốn đời ích kỷ. Song cuộc sinh hoạt của họ lúc bấy giờ là cuộc sinh hoạt được chi phối bởi bản năng nhiều hơn là tâm hồn.
Ai đã từng đóng vai trò giáo dục tất nhận khi dạy văn chương, toán học, sử địa, v. Nhờ bạn mà rồi đây tạo hóa sẽ đưa ra đời bao nhiêu linh hồn nhập thể, làm bao nhiêu công việc tốt đẹp cho nhân loại. Tôi biết khi người ta bàn vấn đề nầy cho bạn, thưa người bạn trai quen biết và chưa quen biết, người ta hay lòng dòng, xa xôi.
Người bạn trai tu hành giàu đại đảm, lòng quảng đại tận hiến cuộc đời mình để làm hài lòng Thượng đế và cứu vớt đồng loại. Họ không phải không biết lý tưởng của ái tình, không biết nhân nghĩa của đời uyên ương, nhưng tự nhiên ái tình của họ ích kỷ ở chỗ tìm một đối tượng yêu đồng phái hay khác phái để thỏa mãn bản năng tính dục. Trái lại nam sinh đa số ưa nghe phân tích, tổng hợp sâu sắc bằng giọng văn hùng biện.
Vì chưa già giặn, họ không thấy được trong cái nhịn có cao cả, lễ phép. Đừng ai trông chạy theo kịp thời gian hớt tóc của họ. Vẫn biết có những Mozart, Pascal ấu trĩ và bao nhiêu thần đồng khác nhưng cứ chung phải nhận từ 8 đến 15 tuổi bạn trai hiểu biết cách hời hợt lắm.
Biết khía cạnh tâm lý ấy khi muốn giữ mình trong sạch bạn nên tránh tội hơn là ỷ mình can đảm đối phó với nó. Hồi nhỏ chạy chơi bò ngao bò nghếch ngoài lộ, mặt vằn vện bạn trai có kể gì ai đi qua lại trên đường đâu. Cứ chung mà nói bạn trai vào lối 17, 18 tuổi hay bị khủng hoảng về lòng tin tưởng ở thiêng liêng.
Sự mất ăn mất ngủ nhiều khi gây tai hại đến tâmtính của họ không ít, những lúc thiếu thời mà cả đến lúc họ lão thành. Nhà giáo dục, nếu ý thức nhiệm vụ của mình, nên chụp lấy lòng say sưa tốt đẹp nầy về tương lai của bạn trai để gieo cho họ tinh thần trách nhiệm. Đừng mong ở họ đức tế nhị, sự giao cảm của tâm hồn, vẻ đẹp của trầm tĩnh.
Nói vậy không phải khinh rẻ trực giác. Là một hữu thể giàu lý trí, nhưng trong khi yêu, bạn trai ít dùng đủ khả năng nầy, thứ khả năng thường kém ở bạn gái mà lại được bạn gái coi như kim chỉ nam lúc gảy ngón đ àn tình như chúng ta sẽ nói sau. Ngay khi họ hối hận vì thất bại thì lòng họ đã có mầm làm lỗi nữa để họ thất bại nữa vìtính họ thay đổi: nay họ nghĩ đen mai họ nghĩ trắng và lúc trắng sẽ có thể đen.
Lúc bị tình ghen ám ảnh, nên dùng trí tuệ trầm nghĩ điều thiệt hơn, dùng ý chí trấn tĩnh tâm hồn để sau cùng tìm lối thoát sáng suốt, bảo đảm được hạnh phúc gia đình. Bạn thấy nhiều vết thương xã hội nhưng bạn không thấy cạnh đó có cả một mặt trận của hiểu lầm, nói xấu, bất công, thù hại, ác tâm, láo xược, phản loạn, vụ lợi chực hờ phá hoại chương trình của bạn. Tốn tiền cất học đường, trường thi mà chỉ lo khai trí thì rồi cũng sẽ tốn tiền cất nhà ngục, nhà thương điên, nhà thương bịnh dương mai hay trại giáo hóa.
Nói xấu, chỉ trích kẻ bội bạc không tiếc lời. Đừng mong ở họ đức tế nhị, sự giao cảm của tâm hồn, vẻ đẹp của trầm tĩnh. Le Presbytre nói: Tuổi bạc là một thử thách cay nghiệt nhưng là sự thử thách của người nhộng đang cắn đứt những dây ràng buộc để lấy trớn.
Họ bất kể chấm phết, dụng ngữ, mệnh đề. Đọc tâm lý bạn gái bạn thấy tôi nói tâm hồn người thiếu nữ lúc xuân thời rất bí mật nhất là lúc chuyển mình sang cuộc sống người lớn, họ chưa có ý gì nhất định. Cũng không phải có bạn trai chuyên môn một khoa học, một nghệ thuật mà hằng mơ ước một người vợ trong những điều kiện thường là làm xong các nhiệm vụ nội trợ và giúp đỡ họ thành công.